از تربیت ۴۶۲ شاگرد تا نقل ۷۰ هزار حدیث از امام باقر(ع)
تاریخ انتشار: ۵ تیر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۰۷۲۳۱۲
حجت الاسلام فلاح با بیان اینکه امام باقر(ع)در طول امامت خود توانستند جمع زیادی از افراد را از دریای بیکران علوم و دانش خود بهره مند کنندگفت: جابر بن یزید جعفی از امام باقر (ع) حدود ۷۰ هزار حدیث دریافت کرد و اسرارحضرت و اهل بیت (ع) نیزدر اختیاراو بود.
به گزارش خبرنگار قرآن و معارف خبرگزاری شبستان، مشهورترین لقب امام پنجم «باقر» به معنای شکافنده است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
یکی از ابعاد مهم و مطرح درباره زندگی و سیره امام محمد بن علی علیه السلام، علم گسترده و توان تحلیل مسائل دینی و علمی بوده است. این خصلت از کجا و با چه مبنایی به آن حضرت داده است؟
مشهورترین لقب امام پنجم «باقر» به معنای شکافنده است. این لقب را پیامبر اسلام (ص) پیش از ولادت ایشان به او دادند. از دیگر القاب ایشان می‌توان به «باقرالعلوم»، «شاکر»، «هادی» و «امین» اشاره کرد. امام محمد باقر (ع) به این علت باقر نامیده شدند که در علم، زهد و بزرگواری از همه برادرانش برتر و قدر و منزلتش بیشتر بود. ایشان جنبشی علمی پدید آورد که در دوره امامت فرزندش امام صادق (ع) به اوج خود رسید. در دوره امامت او، تدوین دیدگاه‌های شیعه در رشته‌های گوناگون مانند اخلاق، فقه، کلام و تفسیر آغاز شد.
در خصوص شاگردانی که امام باقر (ع) تربیت کردند توضیح دهید؟
امام باقر (ع) در طول امامت پر برکت خود توانستند جمع زیادی از افراد را از دریای بیکران علوم و دانش خود بهره مند کنند. به نظر می رسد یکی از راه های شناخت اهل بیت (ع) آشنایی با شاگردان آن بزرگواران است به گونه ای که اگر ما بتوانیم شاگردانی را که در حوزه درسی و معرفتی اهل بیت (ع) پرورش یافتند را بشناسیم قاعدتا به شناخت معلم آنها نیز نزدیک تر می شویم. مرحوم «شیخ مفید» اصحاب خاص امام باقر (ع) را این گونه معرفی می کند، برجسته ترین شاگردان عبارتند حضرت از: جابر بن یزید جعفی، حمران بن اعین، زراره بن اعین، عامر بن عبدالله جذاعه، حجر بن زائده، عبدالله بن شریک عامری، فضیل بن یسار بصری، سلام بن مستنیر، برید بن معاویه عجلی، حکم بن ابی نعیم، محمد بن مسلم ثقفی، لیث بن بختری مرادی، عبدالله بن ابی یعفور، ابوجارود است. شیخ الطّائفه (شیخ طوسی) در رجال خود، اصحاب و شاگردان امام محمد باقرعلیه السلام را 462 مرد و دو زن دانسته که در میان آنان برخی از نظر اعتبار و وثاقت مورد اتّفاق شیعه و اهل سنّت هستند و برخی از فقیه ترین فقیهان صدر اسلام محسوب می شوند.
«زراره» از بزرگان اصحاب امام باقر (ع) بود. وی علاوه بر اینکه انسان متکلمی بوده بسیار فقیه و محدث هم بوده است. در میان اصحاب امام باقر (ع) شش نفر را از همه داناتر برشمردند که «زراره» یکی از آنها است. وی از اصحاب اجماع و راویان حدیث و فقها و متکلمان بنام شیعه و از اصحاب محمد باقر(ع) و جعفر صادق (ع) بوده‌است. نام او «عبدربه» است و زراره لقبش می‌باشد و کنیه اش را گروهی ابوالحسن و برخی ابوعلی ذکر کرده‌اند. روایات بسیاری را از آن حضرت شنیده و نقل کرده است. روایتی که زراره از امام باقر (ع) در کتب فقهی نقل کرده است به حدود 1236 حدیث می رسد.
امام صادق (ع) چگونه از زراره شاگرد برجسته امام باقر (ع) یاد می کنند؟
در روایت داریم که امام صادق (ع) از زراره زیاد یاد کردند و فرمودند: اگر زراره نبود به گمانم احادیث پدرم امام باقر (ع) از بین می رفت. در واقع زراره در حفظ دانش امام باقر (ع) نقش بسیار مهمی داشت. همچنین حضرت در روایت دیگری فرمودند: جز زراره و ابو بصیر لیث مرادی و محمد بن مسلم و برید بن معاویه عجلی کسی ولایت ما و احادیث پدرم را زنده نکرد. اگر اینها نبودند کسی از ما و احادیث ما اطلاع پیدا نمی کرد. اینها حافظان دین و اشخاص محل اعتماد پدرم بر حلال و حرام خدا هستند، همان گونه که در دنیا به طرف ما پیشی گرفتند در آخرت نیز به سوی ما سبقت خواهند جست.
امام باقر (ع) چگونه با تربیت شاگرد، دانش اهل بیت (ع) را در جهان توسعه دادند؟
نکته بسیار جالب این است که امام باقر (ع) با تربیت این شاگردان زبده توانستند دانش اهل بیت (ع) را در گیتی گسترش دهند. با توجه به اینکه پدر بزرگ زراره نیز مسلمان نبود ولی اولیای خداوند اقدام به مسلمان کردن دیگران می نمودند به عنوان نمونه در رابطه با «جابر بن یزید جعفی» هم وارد شده است که وی از تابعان و مشاهیر، فقها، محدثان ومفسران شیعه از اصحاب برجسته امام باقر(ع) و امام صادق (ع) است. جابر بنا بر گزارش منابع، دارای مقام و منزلت والایی بوده و دارای کتاب‌هایی است. وی در جایگاه راوی احادیث از جانب شیعیان و اهل سنت مورد مدح و طعن قرار گرفته است.همیشه اهل بیت (ع) مراقبت می کردند که این بزرگواران مورد سوء ظن دشمنان قرار نگیرند.
سعد الخیر هم از شاگردان ویژه امام باقر (ع) بود. نامش سعد بن عبد الملك است . شمارى از اخبار، حاكى از آن است كه وى نزد امام باقر عليه السلام مقام و منزلت بالايى داشته است . مثلاً مفيد به سند خود، از ابو حمزه ثمالى روايت كرده است كه گفت : سعد ـ كه از فرزندان عبد العزيز بن مروان بود و امام باقر عليه السلام او را «سعد الخير» مى ناميد ـ بر امام باقر عليه السلام وارد شد و مانند زنان گريه و ناله مى كرد . امام عليه السلام به او فرمود : «چرا گريه مى كنى ، سعد؟» . گفت : چرا گريه نكنم، در حالى كه من از شجره اى هستم كه در قرآن لعنت شده اند!! امام عليه السلام فرمود : «تو از آنها نيستى . تو از ما خاندان هستى.» امام باقر عليه السلام دو نامه مفصّل به او نوشته كه در يكى از آنها اين تعبيرات به كار رفته است : «رحمت خدا بر تو! بدان كه... ، اى برادر من! خداى عز و جل...» . طلب رحمت براى سعد، نشانگر بزرگى مقام و شدّت ديندارى و پرهيزگارى بسيار اوست. این نکته بسیار مهمی است که اگر کسانی راه توبه را برگزینند و از مسیر اشتباه شان به زندگی برگردند نه تنها پیشینه پلیدشان از بین می رود بلکه به صفا و صمیمیت الهی راه پیدا می کنند. در همین جا امام باقر (ع) به سعد می فرماید که تو از آن شجره ملعونه در قرآن کریم نیستی بلکه تو از ما اهل بیت هستی.
یکی دیگر از یاران امام باقر (ع) «جابر بن یزید جعفی» است. وی از اهالی کوفه بود. در جوانی خدمت امام باقر (ع) شرفیاب می شود. حضرت از او می پرسند: خود را معرفی کن از کجا آمدی و برای چه نزد ما آمدی. عرض کرد: من از کوفه و از طایفه جعفی ها هستم و برای طلب علم خدمت شما آمدم. حضرت برای اینکه دشمنان مشکلی برای او ایجاد نکنند می فرمایند: تو از این پس خود را اهل مدینه معرفی کن. چون هر کسی تا زمانی که در مدینه است، اهل مدینه محسوب می شود. در واقع حضرت مراقب این بودند که دشمنان وی را مورد آزار و اذیت قرار ندهند. همچنین در روایت داریم که جابر نقل می کند که حضرت کتابی به او دادند و او را نهی کردند از اینکه در زمان حکومت بنی امیه از احادیث وی نقل کند. بعد از سقوط بنی امیه من موظف شدم که این کتاب را به دیگران بدهم. جابر از امام باقر (ع) حدود 70 هزار حدیث دریافت کرده است و اسرار امام باقر (ع) و اهل بیت (ع) نیز در اختیار وی قرار دارد.
جابر بن یزید جعفی باب علم و واسطه بین امام باقر (ع) و مردم بود
«ابن شهر آشوب» در کتاب «مناقب» خود جابر بن یزید جعفی را باب علم و باب اسرار و واسطه بین امام باقر (ع) و مردم معرفی می کند. جابر جعفی حاصل زحمات خود را در قالب کتابهای مختلف به اهل دانش عرضه کرد. کتاب تفسیر، مقتل الحسین علیه السلام ، کتاب الجمل، کتاب الصفین، کتاب النهروان، کتاب الفضائل، کتاب مقتل أمیرالمؤمنین علیه السلام ، کتاب «النوادر و رسالة أبی جعفر علیه السلام الی أهل البصره» از آثار جابر است. نکته جالب در زندگی یاران امام باقر (ع) این بوده که این بزرگواران اهتمام ویژه ای به نقل واقعه عاشورا و ترویج فرهنگ عاشورا داشتند و این بیانگر اهتمام ویژه امام باقر (ع) به این مسئله بوده. امام باقر کتابی تحت عنوان مقتل الحسین (ع) داشتند که این نکته را ما در زندگی یکی دیگر از یاران امام باقر (ع) می بینیم.
کمیت بن زید اسدی از شعرای معروف اهل بیت (ع)
«کمیت بن زید اسدی» از شاعران زبردست از دودمان بنیاسد است که معاصر امام باقر و امام صادق (ع) بود او در سال ۶۰ هجری در کوفه متولد شد و سرانجام در سال ۱۲۶ در عصر خلافت «مروان بن محمد» به شهادت رسید. کمیت از شاعران شیعه و رادمردان آزاده و متعهدی بود که همواره در مدح امامان خاندان رسالت، شعر می سرود و میخواند. وی یک سال قبل از شهادت امام حسین (ع) (60 هجری) در کوفه چشم به جهان گشود. محبت اهل بیت از همان کودکی با وجود وی عجین شده بود. علاوه بر مقام فوق العاده در شعر از صفات و کمالات دیگری هم برخوردار بوده است. وی خطیب، سخنور، فقیه و حافظ قرآن بود. در روایات نقل شده است که نویسنده بسیار خوش خط و زیبانویس بود. وی علاوه بر علم و دانش از هنرهای شعر، نویسندگی و خوشنویسی نیز بهره مند بود. در تاریخ وارد شده است که اولین مناظره کننده در مصاف مکتب شیعه جناب کمیت بوده است. نکته جالب توجه در زندگی کمیت که در محضر امام باقر (ع) پرورش یافته این است که در عرصه سوارکاری و تیراندازی جزء برترین های روزگار خودش بوده است.
روزی در مدینه به محضر امام باقر (ع) رفت، و بعضی از اشعار خود را خواند تا به این شعر رسید: «وَ قَتِیلٌ بِالطّفّ غودِرَ مِنُهم بَینَ غَوغَا أُمّةٍ وَ طَغَامِ»، یعنی: «شهید کربلا هنگامی که میخواست سخن بگوید و مردم را آگاه کند، آن مردم فرومایه، با هیاهو و غوغا، مانع شنیدن سخنان آن حضرت شدند». امام باقر (ع) با شنیدن این شعر منقلب شد و گریه کرد و فرمود: «ای کمیت! اگر در نزد ما مال و ثروتی بود به تو می دادیم، اما به تو همان سخن را می گویم که پیامبر (ص) به حسّان بن ثابت فرمود؛ تو تا آنگاه که از ما خاندان دفاع می کنی مورد تایید روحالقُدُس (جبرئیل) میباشی.» با این که کمیت اسدی، به جرم آزادیخواهی و مبارزه با طاغوتهای عصرش با شمشیر زبان، و اشعار بسیاری که در این راستا سرود و خواند. همواره فراری بود و خود را از چشمانداز جلادان طاغوتها پنهان مینمود، در عین حال امام باقر (ع) با کمال صراحت، او را تایید میکرد و برای او دعا مینمود، گاه میفرمود: «یا کمیتُ لا تزالُ مؤیّدٌا بِرُوحِ القُدُسِ مَا نُصرَتُنَا بِلِسَانِکَ و قُلتَ فِینَا: «ای کمیت! مادام که با زبانت ما را یاری می کنی و در شأن ما سخن می گویی، مورد تایید روحالقدس (جبرئیل) هستی. ». زمانی برای کمیت دعا می کرد و می گفت: اللهم اغفر للکمیت ما تقدّم من ذنبه و ما تأخّر، «خدایا گناهان گذشته و آینده کمیت را بیامرز.»
بزرگان و دانشمندان اسلام شخصیت علمی امام باقر (ع) را چگونه توصیف نمودند؟
شخصیت امام باقر (ع) مورد تعریف و تمجید علمای زمان خودش بوده و همگان هم با اکرام و اجلال از وی یاد می کردند، به عنوان مثال «عبدالله بن عطا» از شخصیت های برجسته و دانشمندان بزرگ عصر امام باقر (ع) بوده، با وجود اینکه مذهب ایشان متفاوت از امام باقر (ع) بود. می گوید: من در هیچ محضری دانشمندان را کوچک تر و زبون تر از محفل محمد بن علی (ع) ندیدم. من «حکم بن عتیبه» را با همه شخصیت و مقام علمی اش در محضر امام باقر (ع) همچون کودکی در برابر استادش می بینم.
جابر بن یزید جعفی هر زمانی که از امام باقر (ع) حدیثی نقل می کرد، می گفت به من خبر داد وصی اوصیا و وارث علوم پیامبران جناب محمد بن علی بن حسین (ع). یا «ابن حجر عسقلانی» از دانشمندان بزرگ عامه در کتاب مائده می گوید: امام محمد باقر (ع) تا اندازه ای رموز و اسرار علوم را آشکار کرد و حقایق، احکام، حکمت ها و لطایف را بیان نمود که جز کوردلان و منحرفان کسی نمی تواند آن را منکر کند. بر همین اساس است که امام محمد باقر (ع) به عنوان شکافنده علوم و بلند کننده پرچم دانش لقب گرفته است. همچنین عبدالله بن عمر می گوید: خاندانی هستند که علم شان از غیب می آید. همچنین «حسن بن عتیبه» بعد از تلاوت آیه 75 سوره مبارکه حجر می گوید: «إِنَّ فِي ذلِكَ لَآياتٍ لِلْمُتَوَسِّمِينَ» (همانا در اين سرگذشت (عذاب قوم لوط)، براى اشارت فهمان و تيزبينان نشانه‌هايى روشن است.) به خدا قسم امام باقر (ع) در زمره متوسلین است.
امام خمینی (ره) در وصیت نامه سیاسی ـ الهی خود دربارۀ شخصیت بلند مرتبۀ امام باقر(ع) چه فرمودند؟
وقتی «جابر بن عبدالله» صحابه دانشمند و بلند مرتبه رسول خدا (ص) بر امام باقر (ع) شرفیاب می شود و عرض می کند: ای جناب باقر(ع) خدا را شاهدیم که شما به حکم الهی و علم الهی دست یافتید و خداوند در کودکی این دانش را به شما عنایت کرده است. از «ابن خلکان» نیز نقل شده است که می گوید: امام باقر (ع) ذاکر، خاشع، قادر و از فرزندان بیت نبوت بود. وی با نسبی بلند و حسبی عالی و آگاه به مسایل مهم بودند. همچنین امام خمینی (ره) در وصیت نامه سیاسی ـ الهی خود دربارۀ شخصیت بلند مرتبۀ امام باقر(ع) می فرماید: ما مفتخریم که «باقرالعلوم» بالاترین شخصیت تاریخ است و کسی جز خدای تعالی و رسول (ص) و ائمۀ معصومین (ع) مقام او را درک نکرده و نتوانند درک کرد.
پایان پیام/35
منبع: شبستان
کلیدواژه: امام باقر علیه السلام امام محمد باقر دوره امامت امام باقر علیه السلام امام باقر ع عبدالله بن امام صادق اهل بیت محمد بن
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت shabestan.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «شبستان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۰۷۲۳۱۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»